Jak myślicie w jaki sposób myślenie krytyczne może nam pomóc w rozwiązywaniu problemów. Czy to w ogóle możliwe?

Odpowiedź jest bardzo prosta. Głównym celem myślenia krytycznego jest zatrzymanie gonitwy naszych myśli. Zatrzymanie się i popatrzenie na problem z boku, z dystansu. To ważne bo często podejmujemy decyzje lub staramy się rozwiązać problem pod wpływem emocji, dokładnie nie rozumiejąc co się stało. Do tego często uważamy, że czas poświęcony na dokładne zrozumienie problemu, analizowanie go jest czasem straconym. Jednak nic mylnego.

Już Albert Einstein mawiał: „Jeśli mam 60 minut na rozwiązanie problemu. Spędzam 55 minut na rozmyślaniu o problemie, a 5 na jego rozwiązanie”.

Jeśli dobrze przeanalizujesz problem, jego możliwości rozwiązania, możesz także skupić się na konsekwencjach. A to już połowa sukcesu. Często też docierasz do sedna problemu, skąd się wziął , dlaczego tak , a nie inaczej się zachowuję lub postępuję. Po takiej analizie może okazać się, że problemem dla nas jest wręcz coś innego niż pierwotnie nam się wydawało. Aby zweryfikować przyczynę dobrze jest trzymać się faktów, wyciszyć emocje i krok po kroku szukać powodów powstałego problemu.

Do tego właśnie świetnie nadaje się

rutyna myślenia krytyczne 5 X Dlaczego

5 X Dlaczego

Bardzo ważne, aby  starać się nie oceniać osoby, ucznia, ale zaistniałą sytuację czyli kierować wypowiedzi na przyczyny. Wtedy możemy znaleźć rozwiązanie w przeciwnym razie możemy doprowadzić do kłótni, obrażania kogoś, wzbudzenia poczucia winy. Pytania powinny być logicznie powiązane i mieć ciąg przyczynowo- skutkowy. Trzymamy się jednego konkretnego problemu, dokładnie zaistniałej sytuacji. To bardzo ważne.

Nasz problem do rozwiązania w klasie pierwszej pojawił się na lekcji kiedy pracowaliśmy ze sznurkiem. Na początku zajęć wykorzystaliśmy sznurek na matematyce. Mierzyliśmy go różnymi dostępnymi przyrządami, sprawdzaliśmy ich dokładność. Później sznurek posłużył nam na stworzenia drogi i ustawienia na niej kilku punktów. Punkty zapisaliśmy na karteczkach, można też dołączyć obrazki lub same obrazki. Kolejną czynnością było odmierzanie i obliczanie odległości od podanego punktu do kolejnego punktu. Np. pkt. A to był nasz dom, a pkt. B to park. Były też pkt B i C. Ale to już zostawiam waszej wyobraźni. Mierzyliśmy odległość od punktu A do pkt. C i tak dalej. Każdy miał różny sznurek więc mogliśmy także porównywać czyja trasa jest dłuższa , a czyja krótsza. Problem pojawił się kiedy mając kartkę , klej i sznurek trzeba było samemu wymyśleć co z tego zrobić.

Nie każdy potrafi czekać, myśleć, kombinować w głowie, niektórzy nie mając natychmiast pomysłu denerwują się , co jak wiemy nie sprzyja kreatywności. Problem okazał się tak spory, że musieliśmy przerwać zajęcia i  pochylić się nad zaistniałą sytuacją.

Wykorzystałam tutaj narzędzie myślenia krytycznego gałąź logicznego myślenia. Zaczynając od dołu do góry staraliśmy się przeanalizować co się dzieje. Ale na tej lekcji skupiłam się tylko na zapisie po lewej stronie. Przeanalizowałam zaistniały fakt.

Analiza:

Pojawił się problem.

Jeśli pojawił się problem to jest złość, zdenerwowanie płacz, przeszkadzanie.

Jeśli pojawiła się złość, zdenerwowanie, płacz, przeszkadzanie to czułem się źle nie mogłem pracować.

Jeśli czułem się źle nie mogłem pracować to nie mam pomysłów.

Jeśli nie mam pomysłów to nie mam żadnej pracy.

Jeśli nie mama pracy to jestem zły.

To nam bardzo pomogło, bo emocje opadły i można było pracować dalej. Ale to mi nasunęło myśl do dalszego działania. Na drugi dzień zapytałam dzieci czy możemy wybrać inny sposób reagowania na problem.

Tutaj pojawiła się właśnie prawa strona. Po zapisaniu podanych pomysłów przez dzieci wydrukowałam sobie tabelę i umieściłam w klasie. Jest to dla nas bardzo dobra pomoc. Jeśli pojawia się problem pytam ucznia , którą drogę wybiera. To działa rewelacyjnie, ale my nauczyciele dobrze wiemy, że bywa różnie. Ale polecam taką formę, bo w większości przypadków szybko dzieci wybierają stronę prawą. Ponieważ uczymy się uważności i oddychania na okiełznanie emocji to dzieci podały właśnie taki pomysł.

Ale problemy są i będą i ważne, aby zastanowić się dlaczego dla nas  coś czasami bywa tak trudne, że nie chcemy tego robić lub się denerwujemy. I tutaj pomocna nam będzie rutyna 5X Dlaczego.

Analiza:

Dlaczego coś staje się problemem?

Coś staje się problem, gdy nam coś nie wychodzi.

Dlaczego coś nam nie wychodzi?

Coś nam nie wychodzi, bo się nie skupiamy i nie wiemy co mamy robić.

Dlaczego się nie skupiamy?

Nie skupiamy się jak ktoś rozmawia i przeszkadza.

Dlaczego ktoś przeszkadza, rozmawia?

Ktoś rozmawia bo mu się nie chce pracować.

Tutaj można by ciągnąć temat dalej, ale w 5X Dlaczego chodzi, aby dojść do sedna problemu. Jeśli okaże się, że nadal potrzebujemy dalszej analizy zróbmy to , ale nie od razu. Niech dzieciom i nam zostanie w głowie sprawa do przemyślenia. Myśmy wrócili do tematu na drugi dzień.

Teraz mogliśmy porozmawiać co w takim razie zrobić, aby uczyć się pisać, czytać, ale też mieć czas na zabawę z kolegami. Dzieci miały wiele pomysłów, ale dla mnie było ważne, że jesteśmy zgodni w sprawie czasu na naukę, zabawę, odpoczynek i rozmowę.

Rutyna 5X Dlaczego jest bardzo pomocna w rozwiązywaniu kłótni, nieporozumień klasowych. Jeśli pracujemy nią jakiś czas to dzieci same potrafią za jej pomocą rozwiązywać swoje sprawy z kolegami i koleżankami. A przecież to także wiemy, że jeśli dzieci same dojdą do swoich wniosków, biorą sprawy w swoje ręce, mają poczucie sprawczości i stają się odpowiedzialne za swoje zachowanie, a ich rozwiązania działają szybciej niż podane przez nas.

Myślę, że wielu osobom czytającym ten artykuł przyszło na myśl czy ta rutyna nadaje się do rozwiązania moich życiowych problemów, spraw , które muszę rozwiązać? Tak i nie tylko do takich spraw. Rutynę 5X Dlaczego stosuje się w wielu firmach, co pozwala bardziej zintegrować zespół, poprawić relacje ponieważ nie szukamy winnych, a skupiamy się w kolejnym kroku na pomysłach i rozwiązaniach. Dlatego warto stosować ją  w szkołach, aby młodzież umiała w prosty sposób radzić sobie z różnymi problemami.

A jak nam wyszły prace ze sznurka? Proszę, zobaczcie.