Matematyka i myślenie krytyczne zestawiają się razem  idealnie. Chcemy, aby uczniowie posługiwali się umiejętnościami, które określone są w postawach myślenia krytycznego. Ważne jest, aby chcieli tego również uczniowie. Dlatego naszym zadaniem jest  umożliwienie uczniom odkrywanie  korzyści  wynikających z bycia osobą posługującą się myśleniem krytycznym i świadomie wpływającą na swoje  uczeniem się.

Przygotowując się do lekcji lub działu tematów zwracamy  uwagę na to, które z postaw będą szczególnie rozwijane.  Staramy się to przemyśleć i zaplanować, tak aby powstał proces ukierunkowany na realizację zakładanych celów. Podczas zajęć, może pojawić się sytuacja, która będzie wymagać weryfikacji planów i dostosowania się do nowej sytuacji, gdyż pytania, argumenty czy kwestionowanie założeń stworzą nowe wyzwania. W elastyczny sposób można je uwzględnić, ale pamiętając dokąd i po co zmierzamy  ze swoimi uczniami.

Ucząc się matematyki uczeń ma możliwość rozwijać każdą z postaw MK:

• umiesz tworzyć logiczne powiązania
• rozwiązujesz problemy
• myślisz o konsekwencjach
• potrafisz analizować, tworzyć hipotezy, oceniać
• potrafisz przetwarzać informacje
• kwestionujesz oczywistości i własne założenia
• myślisz o myśleniu
• sprawdzanie faktów.

Skoro  uczniowie często współpracują ze sobą w parach lub grupach to w naturalny sposób pojawia się:

• rozpoznawanie swoich i innych potrzeb i emocji

Mając na uwadze, że naszym celem jest rozwijanie postaw myślenia krytycznego  możemy dokonać wyboru rutyn, które ułatwią nam osiągnięcie celu. W wymaganiach ogólnych podstawy programowej znajduje się zapis dotyczący wymagań z zakresu  rozumowania i argumentacji.  W myśleniu krytycznym te umiejętności są  obecne.  Jedną z pomocnych rutyn w tym zakresie jest Teza – argument – pytanie, a skoro uczniowie na egzaminie spotykają się z poleceniami typu wykaż, uzasadnij to warto  umożliwić im nabywanie umiejętność posługiwania się argumentami. Rutyna  wdraża uczniów do procesu rozumowania, zachęca  do zadawania pytań.  Podczas pracy indywidualnej stosuję ją np.  w połączeniu z rutyną  Pomyśl – znajdź parę – podziel się – dzięki czemu uczniowie mają możliwość rozwijania umiejętności sprawdzania faktów, kwestionowania własnych założeń. Rutyna sprawdza się w pracy indywidualnej, w małych grupach i w pracy z całą klasą.   W zależności od formy pracy indywidualnej, grupowej czy z klasą na tablicy, na arkuszu papieru lub na kartce tworzone są trzy kolumny  TEZA | ARGUMENT| PYTANIE

Rozpoczynamy  od modelowania procedury poprzez postawienie tezy, następnie  formułowanie  argumentów i  pogłębiających pytań.  W edukacji zdalnej można skorzystać z narzędzi on-line, aby łatwiej zaprezentować wpisy do poszczególnych kolumn. Korzyścią stosowania tej rutyny jest to, że uczniowie po jej wdrożeniu coraz częściej uzasadniają odpowiedzi również w sytuacjach, gdy  nie korzystają z niej bezpośrednio np.  w przypadku zadań typu prawda fałsz podają argumenty na potwierdzenie wyboru, dzięki czemu ograniczeniu ulega przypadkowe wybieranie odpowiedzi. Uczniowie częściej poszukują własności i powołują się na nie  podczas udzielania odpowiedzi.

Przykładowe zastosowanie:

1. pytania wymagające w odpowiedzi podania uzasadnienia w postaci argumentu „za” lub „przeciw”
2. zadania wymagające oceny typu prawda-fałsz
3. zadania wymagające wyboru odpowiedzi i uzasadnienia
4. zadania wymagające udowodnienia, wykazania
5. przykładowe zadania egzaminacyjne wymagające argumentowania

Prostym przykładem skuteczności myślenia krytycznego jest sytuacja z lekcji w klasie IV, gdy uczniowie poznawali ułamki dziesiętne i jeszcze nie wiedzieli, że 0,7=0,70 . Dysponując dotychczasową wiedzą i argumentami stwierdzili, że zapis do rysunku jest błędny. W czasie  lekcji uzyskali nowe wiadomości, dzięki którym mogli zakwestionować dotychczasowe przekonania i posłużyć się nowymi argumentami.  Najcenniejszym był fakt, że zauważyli proces swojego uczenia się oraz, że błędy w tym procesie nie są niczym złym.

Screen przedstawia pierwszy fragment lekcji, gdy uczniowie jeszcze twierdzili, że zapis jest błędny.
Źródło przykładu – Zeszyt ćwiczeń kl. 4  GWO.