Czy etyka może być lekarstwem na hedonistyczno- relatywistyczny model świata?

Czy etyka uczy myślenia?

Czy poezja pomaga rozwiązywać dylematy etyczne współczesnego świata?

Etyka​ jako jeden z filarów czy obszarów filozofii ​jest nauką życia,​pozwala zrozumieć siebie, drugiego człowieka, świat, porządkuje wiedzę o relacjach emocjonalnych w świecie. Etyka jest nauką i wiedzą ponad podziałami. ​Etyczne życie​jest pierwotnym ludzkim pragnieniem harmonii, ładu, radości życia, spokoju wewnętrznego, jego potrzebę ludzie zaczęli sobie uświadamiać dużo wcześniej niż ukonstytuowały się religie wraz z ich nakazami, zakazami. Normy etyczne to normy ogólnoludzkie, uniwersalne, humanistyczne.

Wielu filozofów teoretyzowało na temat tego, ​czym jest szczęście, dobro, prawda. Pomijając stan rozważań i teorii te pojęcia są ważne dla każdego człowieka bez względu na posiadanie, status społeczny czy poziom intelektualny. To, że chcemy żyć etycznie, nie uwolni nas jednocześnie od życiowych dylematów, od konieczności wyboru pomiędzy tzw. mniejszym i większym złem.

Etyka​ uczy myśleć.​Myślenie krytyczne ​pomaga w uświadomieniu sobie, jak ważną rolę we współczesnym świecie powinna odgrywać ​etyka​jako nauka samoświadomości.

Współczesny hedonistyczno-relatywistyczny obraz świata nie przeciera drogi zachowaniom etycznym.

1. Bursa w wierszu „​Funkcja poezji​” napisał:

„​Poezja nie może być oderwana od życia

Poezja ma służyć życiu

…”

Zobaczmy, czy rzeczywiście….

Na warsztat pracy z młodzieżą wzięłam wiersz ​„Róbta, co chceta”​Marka Czuku.

Oto on:

Nie liczta się z innymi, hałasujta

Urządzajta parady techno

Pijta, palta, ćpajta

Plujta, wymiotujta, startujta w wyborach

Obiecujta złote góry i gruszki na wierzbie

Oszukujta, korumpujta, bierzta łapówki

Bądźta pewni siebie, oklaskujta

Kupujta co chceta i kogo chceta

Nadążajta za modą, bądźta biznesłumen

Lubta hity i bestsellery, ścigajta się

Pozujta, udawajta, wywyższajta się

Wymądrzajta się, przechwalajta, szarżujta

Poniżajta, bijta, wymuszajta

Kopta leżącego, znęcajta się

Kłóćta się, ubliżajta, wyśmiewajta

Idźta po trupach, awansujta

Zarabiajta, zarabiajta, zarabiajta

Piszta po murach, śmiećta, niszczta przyrodę

Zalewajta sąsiadów, wyrzucajta przez okno

Podglądajta, plotkujta, obgadujta

Mówta co chceta, bluźnijta, kłamta, wróżta, czarujta, wierzta w horoskopy Mówta bzdury, bełkoczta, przeklinajta

Nie słuchajta nie szanujta innych

Nie dotrzymujta słowa, nie ustępujta

Nie myjta się, zakładajta seksszopy

Oglądajta pornosy i książeczki czekowe

Nie czytajta książek, nie uczta się

Wyrzucajta z pracy, redukujta, transformujta

Nie spłacajta długów, prywatyzujta

Umarzajta z powodu znikomej szkodliwości albo przedawnienia Pouczajta, strofujta, europeizujta

Piszta głupoty, ceńta się, dawajta zły przykład

Podkładajta śmiech pod filmy, nadawajta reklamy

Oglądajta telewizję, czytajta gazetki, nie myślta

Głupiejta, głupiejta, głupiejta

Miejta bogów cudzych, bierzta imię nadaremno

Nie święćta, nie czcijta

Zabijajta, cudzołużta, kradnijta

Mówta fałszywe świadectwo

Pożądajta żony i każdej rzeczy

Wychowujta dzieci na swój obraz

Amen

Dlaczego właśnie ten, kiedy jest wiele pięknych wierszy o wartościach, pisanych pięknym poetyckim językiem, znanych i cenionych poetów?

Bo jest kontrowersyjny, a ja lubię docierać do ludzi, których uczę, od razu.

Młodzi ludzie nieświadomie żyją w świecie oswojonej kontrowersji (słowo „skandal” dawno się zdewaluowało). Mało co ich dziwi, szokuje, z obojętnością połączoną z zaciekawieniem oglądają w mediach społecznościowych livy, wyzwania, pomysły czy wizerunki celebrytów, które mocno przekraczają przyjęte normy etyczne, a mimo to nie robią już wrażenia tylko budzą śmiech, często nawet podziw, zazdrość i chęć naśladownictwa.Dlaczego zatem nie zaszokować ich wierszem?

I udało się.

Już pierwsze słowa wzbudziły pożądany efekt. Śmiech, nieśmiały wzrok, czy można się śmiać, czytając ten wiersz, czasami niesmak na twarzy a nawet zszokowanie treścią.

Że niby na lekcji taki wiersz? ​Zaproponowałam uczniom następujące kroki w pracy nad pytaniem, które zadałam:

Czy poezja pomaga rozwiązywać dylematy etyczne współczesnego świata?

Na początek wykonali ​rutynę:​ pomyśl, znajdź parę podziel się-​porozmawiali o pierwszych wrażeniach po przeczytaniu wiersza, wymienili się spostrzeżeniami, opiniami, wątpliwościami.

Rutyna ta,​z doświadczenia już wiem, ​potrafi świetnie rozkręcić grupę​, nawet w onlinie i rzeczywiście tu wywołała już wiele ożywionych dyskusji,

W dalszej kolejności zaprosiłam do​ rutyny: 12 kreatywnych pytań

Uczniowie mieli za zadanie zadać jak najwięcej pytań, które rodzi w nich ten tekst w kontekście współczesnego świata, następnie mieli wybierać 1 najważniejsze/ najciekawsze ich zdaniem, zapisali go kilku osobnych kartach w Jamboardzie. Teraz każdy z osobna mógł odnieść się do wszystkich 4 pytań (praca odbywała się w 4 grupach).

Dzięki tej rutynie uczniowie nie tylko ​weszli w głąb tekstu literackiego​, ale odnieśli się też do wielu problemów społecznych we współczesnym świecie, nazwali najbardziej palące problemy, pogradowali w pewnej skali problemy najistotniejsze i te nieco mniej palące. Co najważniejsze, uświadomili sobie, jak głęboko tkwią w takim właśnie obrazie rzeczywistości. Hiperbolizacja zastosowana w wierszu M. Czuku odniosła pożądany efekt.

Młodzi ludzie nie proszeni, odpowiadając na pytania, które wybrali, szukali rozwiązań, które można by wcielić w życie, zmieniając ten model świata.

W opinii uczniów wiersz M. Czuku:„….budzi szok, ale zmusza do myślenia, w jakim

kierunku zmierza świat” „….odpycha i jest niesmaczny , lecz zawarty w nim skrajnie

negatywny obraz świata powinien poruszyć każdego i zmusić do przemyślenia własnych zachowań w relacjach międzyludzkich i względem świata, planety” „….wiersz jest mocno ironiczny, ta ironia to tzw. prawda w oczy kole, otrząśnij się i

zacznijmy zadawać pytania: po co…., jak…, czemu to służy i gdzie ja w tym jestem”,

„…wiersz skłania mnie do zastanowienia czy ja tak chcę, czy chcę takiego świata, co mogę zrobić, żeby to zmienić. jaki mam na to wpływ…”, „…przestańmy protestować przeciwko złu, sami działając na granicy prawa lub przekraczając go, dbajmy o kulturę życia codziennego; żyjmy zgodnie z normami powszechnej etyki i naprawiajmy najpierw świat wokół siebie”; „….pokonujemy głupotę, bezmyślność i

chamstwo kulturą osobista i wartościami, twórzmy silny wizerunek siebie oparty na niezłomnych wartościach” ,„….propagujmy zachowania etyczne, sami żyjąc

etycznie”

Na koniec próbowaliśmy odpowiedzieć na pytanie zadane na początku zajęć.

Czy poezja pomaga rozwiązywać dylematy współczesnego świata? Czy etyka może być lekarstwem na hedonistyczno- relatywistyczny model świata?

Okazuje się, że tak. Młodzi ludzie przyznali, że wiersz, który od początku budzi mieszane uczucia zdecydowanie szybciej porusza najdelikatniejsze struny człowieczeństwa. Często to, co budzi niesmak, łatwiej dociera do młodzieżowej wrażliwości. Lekcja była genialną diagnozą świadomości, wywołała sporo ciekawych dyskusji, poruszyła, skłoniła do myślenia, bo… ​etyka wymaga i uczy myślenia.